اسکیزوفرنی چیست؟اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن و شدید است که بر نحوه تفکر، رفتار، ابراز احساسات، درک واقعیت و ارتباط فرد با دیگران تأثیر می گذارد. اگرچه اسکیزوفرنی به اندازه سایر بیماری‌های روانی رایج نیست، اما می‌تواند مزمن‌ترین و ناتوان‌کننده‌تر باشد. رایج ترین شکل اسکیزوفرنی، پارانوئید یا اسکیزوفرنیا همراه با پارانویا است. افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا پارانوئید، دچار توهمات و تخیلاتی می شوند که با واقعیت بسیار تفاوت دارد. ممکن است چیزهایی را ببینند یا بشنوند که وجود خارجی ندارد. طرز صحبت آنها بسیار گیج کننده بوده و همواره فکر می کنند دیگران قصد آسیب رساندن به آنها را دارند. بیشتر آنها در انجام فعالیت های روزانه مانند صحبت کردن، غذا خوردن، استحمام و غیره دچار اختلال هستند. معمولا برای فرار از این وضعیت و خود درمانی به مصرف الکل و مواد مخدر روی آورده و معمولا به این مواد معتاد می شوند. بسیاری از آنها دچار روان پریشی و افسردگی هستند و هنگامی که درمان آنها اغاز میشود در شش ماهه اول بیشتر در معرض خطر برای خودکشی هستند. محققان بر این باورند که تعدادی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد علیت نقش دارند و عوامل استرس زای زندگی ممکن است در شروع علائم و روند آنها نقش داشته باشد. شدت اسکیزوفرنی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد تنها یک دوره روان پریشی دارند، در حالی که برخی دیگر در طول زندگی خود چندین دوره را تجربه می کنند.

علائم 

این وضعیت معمولاً اولین علائم خود را در مردان در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه 20 نشان می دهد و بیشتر زنان در اوایل 20 تا 30 سالگی را تحت تاثیر قرار می دهد. اسکیزوفرنی شامل طیفی از مشکلات در تفکر، رفتار و احساسات است. علائم و نشانه‌ها ممکن است متفاوت باشد، اما علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• هذیان (باورهای نادرست و گاه عجیبی هستند که مبتنی بر واقعیت نیستند و فرد حاضر به پذیرش غلط بودن آنها نیست، حتی اگر حقایق مشخص شود.)
• توهم (احساساتی هستند که واقعی نیستند. شنیدن صداها شایع ترین توهم در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. صداها ممکن است در مورد رفتار فرد اظهار نظر کنند، به او توهین کنند یا دستور دهند. توهم های دیداری، لامسه ای و بویایی نیز وجود دارند.)
• کاتاتونیا (در این حالت، فرد ممکن است صحبت نکند و بدن او برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت بماند. تکرار حرکات، مانند قدم زدن یا راه رفتن در دایره نیز در این حالت شایع است.)
• صحبت های نامفهوم (به اصطلاح به این حالت سالاد کلمات گفته می شود. صحبت ها پراکنده و نامربوط هستند.)
• تغییر سریع از یک فکر به فکر دیگر بدون ارتباط واضح یا منطقی بین آنها
• ناتوانی در تصمیم گیری
• فراموش کردن یا از دست دادن چیزها
• داشتن مشکل در درک مناظر، صداها و احساسات روزمره
• مشکل در تمرکز یا توجه کردن
• مشکل در حافظه فعال
• فقدان احساسات یا طیف محدودی از احساسات
• کناره گیری از خانواده، دوستان و فعالیت های اجتماعی
• انرژی پایین
• از دست دادن لذت یا علاقه به زندگی
• عادات بد بهداشتی و نظافتی

تفاوت اسکیزوفرنی و سایکوز

اسکیزوفرنی یک بیماری مغزی و روانی است که باعث روان پریشی می شود ، اما دارای علائم دیگری نیز می باشد که در بالا توضیح داده شد. یکی از این علائم اسکیزوفرنیا روان پریشی است، نوعی بیماری روانی که در آن فرد نمی تواند واقعیت را از آنچه تصور می کند تشخیص دهد. در واقع روان پریشی یکی از شایع ترین علائم و نماد های بیماری روانی ذهنی است که طیف گسترده ای از بیماری ها را شامل می شود. به عنوان مثال سایر بیماری های روانی که باعث روان پریشی می شوند عبارت اند از: افسردگی ، اختلال دو قطبی ، زوال عقل و اختلال شخصیت مرزی. روان پریشی ممکن است در زمان استرس شدید ، کمبود شدید خواب، ترک یا مصرف دارو، آسیب مغزی یا تروما هم ایجاد شود. بنابراین اسکیزوفرنیا به عنوان یک بیماری مزمن و شدید ذهنی و مغزی تلقی می شود که علائم مشخصی دارد اما سایکوز در واقع فقط نوعی علامت است که در شرایط مختلف و استرس زا و یا سایر بیماری های روانی بروز می کند.

اسکیزوفرنی چه تاثیراتی بر زندگی فرد دارد؟

اسکیزوفرنی بر زندگی فرد تاثیر های مخربی می گذارد، به عنوان مثال فرد مبتلا به اسکیزوفرنی روابط اجتماعی با کیفیت بسیار پایین و مشکلات شغلی فراوان را تجربه می کنند و به مسائل عاطفی و محیط اطراف خود واکنش نشان نمی دهند. این گونه افراد حتی به ظاهر و مسائل بهداشتی خود بی تفاوت هستند و اصلا غیرعادی و بیمار بودن خود را قبول نمی کنند.

از جمله مشکلاتی که در این افراد بسیار دیده می شود اقدام به خودکشی است. تحقیقات نشان داده است که 20 تا 50 درصد مبتلا به اسکیزوفرنی اقدام به خودکشی می کنند و 10 الی 13 درصد این افراد جان خود را بر اثر خودکشی از دست می دهند. خودکشی در مرحله افسردگی بیمار و یا به دلیل دستوراتی که در توهمات می گیرند اتفاق می افتد.

انواع اسکیزوفرنی

این بیماری انواع مختلفی دارد که ممکن است در هر فرد به یک شکل ظهور کند؛ در ادامه به انواع مختلف این بیماری خوهیم پرداخت:

1. پارانوئید

این شایع ترین نوع اسکیزوفرنی است. ممکن است دیرتر از سایر اشکال در زندگی ایجاد شود. علائم شامل توهم و یا هذیان است، اما گفتار و احساسات فرد ممکن است تحت تأثیر قرار نگیرد. معمولا توهم و هذیان این نوع اسکیزوفرنی، حالت بدبینی دارد.

2. آشفته یا سازمان نیافته

اسکیزوفرنی آشفته با رفتار نامنظم و گفتار بی معنی مشخص می شود. یکی دیگر از ویژگی های برجسته، عاطفه و احساسات نامناسب یا حالت بی احساسی  است. اسکیزوفرنی آشفته اغلب در نوجوانان و جوانان بین سنین 15 تا 25 سال دیده می شود. افرادی که این نوع از اسکیزوفرنی را نشان می دهند اغلب در مهارت های شناختی خود مانند حافظه، مهارت های حرکتی و توجه مشکل دارند.

3. اسکیزوفرنی باقیمانده

اسکیزوفرنی باقیمانده خفیف‌ترین شکل اسکیزوفرنی است که علائم مثبت اسکیزوفرنی پارانوئید (توهمات، تفکر هذیانی) به طور فعال در بیمار نشان داده نمی‌شود، اگرچه او همچنان علائم منفی (عدم ابراز احساسات، گفتار عجیب) را نشان می‌دهد. فرد مبتلا ممکن است در حال گذار از مرحله حاد به بهبودی یا برعکس باشد. اسکیزوفرنی باقیمانده می تواند در هر زمانی ناپدید یا دوباره ظاهر شود.

4. کاتاتونیک

اسکیزوفرنی کاتاتونیک شکل نادری است با علائمی که بیشتر در اعمال فیزیکی افراد به جای افکار آنها قابل تشخیص است. افراد مبتلا اغلب با تحت تأثیر مواد مخدر یا الکل بودن، اشتباه گرفته می شوند. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کاتاتونیک اغلب دارای علائمی هستند از قبیل: حرکت بیش از حد بدون هدف یا وضعیت عجیبی جسمی، گیجی و وتکنش نشان ندادن به اطراف، تقلید سخن بقیه یا گفتار بی معنی و جملات ناگهانی با حالت خشمگینانه.

5. نامشخص

اسکیزوفرنی نامشخص شامل علائمی است که در انواع پارانوئید، آشفته، باقی مانده یا کاتاتونیک نمی گنجد. البته علائم در فرد وجود دارد اما در طبقه خاصی جا نمی گیرد.

تشخیص اسکیزوفرنی

اگر دلایل جسمی برای ابتلا وجود نداشته باشد، روانپزشکان و روانشناسان از مصاحبه ها و ابزارهای ارزیابی ویژه برای ارزیابی یک اختلال روانپریشی مانند تست اسکیزوفرنی استفاده می کنند.